Chăn nuôi heo đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp của nhiều quốc gia, đặc biệt là tại Việt Nam và Trung Quốc, nơi nhu cầu tiêu thụ thịt heo cao. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn mà ngành chăn nuôi heo phải đối mặt là các dịch bệnh nguy hiểm, đặc biệt là dịch tả heo Châu Phi (ASF), đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho đàn heo trong nhiều năm qua.

Trong bối cảnh này, việc áp dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) đã mở ra một hướng đi mới giúp ngành chăn nuôi vượt qua khó khăn và phát triển bền vững hơn.

AI hỗ trợ phòng dịch

Phát biểu tại Diễn đàn "Đổi mới ngành chăn nuôi heo Trung Quốc - Việt Nam" diễn ra mới đây, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam chia sẻ rằng: “Việt Nam và Trung Quốc, với quy mô đàn heo lớn nhất thế giới, đang nỗ lực tìm ra các giải pháp tối ưu cho ngành chăn nuôi. Trong khi Trung Quốc đã nhanh chóng phục hồi đàn heo sau dịch tả heo Châu Phi nhờ áp dụng công nghệ chăn nuôi tiên tiến, Việt Nam cũng đang từng bước cải tiến các phương pháp quản lý và phát triển ngành chăn nuôi. Một trong những giải pháp quan trọng là ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, để dự đoán và kiểm soát dịch bệnh trong đàn heo”.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Dương, việc sử dụng công nghệ AI trong dự đoán tình trạng sức khỏe của heo có thể giúp người chăn nuôi phát hiện sớm các triệu chứng của bệnh, từ đó can thiệp kịp thời để giảm thiểu thiệt hại.

Các hệ thống AI có khả năng phân tích dữ liệu từ các cảm biến và hình ảnh, giúp giám sát sức khỏe heo trong thời gian thực và phát hiện những dấu hiệu bất thường ngay cả khi bệnh chưa có triệu chứng rõ ràng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với dịch tả heo Châu Phi, nơi virus có thể lây lan nhanh chóng mà không có triệu chứng rõ ràng.

Một yếu tố khác được ông Dương nhấn mạnh là việc áp dụng an toàn sinh học trong quản lý đàn heo. Sau dịch tả heo Châu Phi, Trung Quốc đã tăng cường các biện pháp an toàn sinh học, từ việc kiểm tra kháng thể trước khi nhập đàn cho đến việc quản lý vệ sinh và tiêu hủy động vật bị bệnh. An toàn sinh học được coi là một yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa sự lây lan của dịch bệnh.

Việt Nam, mặc dù gặp không ít khó khăn trong việc triển khai an toàn sinh học do sự tồn tại của các chợ quê, nhưng cũng đang cải tiến các quy trình kiểm soát dịch bệnh nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi.

Cũng phát biểu trong diễn đàn, PGS.TS Lê Văn Phan, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, chuyên gia hàng đầu về dịch tả heo Châu Phi, đã trình bày những nghiên cứu quan trọng về căn bệnh này. Ông Phan chia sẻ rằng: “Việt Nam đã phải đối mặt với thiệt hại lớn khi dịch tả heo Châu Phi bùng phát vào năm 2019, tiêu hủy khoảng 6 triệu con heo, tương đương với 30% tổng đàn. Tuy nhiên, dịch bệnh không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến mô hình chăn nuôi hộ gia đình, làm giảm số lượng các hộ chăn nuôi heo”.

Theo ông Phan, việc phát triển vaccine vẫn là một thách thức lớn vì virus dịch tả heo Châu Phi có cấu trúc phức tạp và có khả năng biến đổi nhanh chóng. Mặc dù hiện nay đã có những tiến bộ nhất định trong nghiên cứu vaccine, nhưng hiệu quả của vắc xin chưa thể đạt đến mức bảo vệ 100%.

Trong khi đó, công nghệ cũng đang được áp dụng để tăng cường khả năng phòng chống dịch bệnh. AI có thể phân tích các mẫu bệnh phẩm và các chỉ số sức khỏe của heo để đưa ra dự đoán chính xác hơn về khả năng lây lan dịch bệnh. Điều này có thể giúp các trại chăn nuôi đưa ra các biện pháp kịp thời để ngăn chặn sự lây lan của virus trước khi dịch bùng phát.

Công nghệ lan tỏa rộng

Ngoài việc nghiên cứu về dịch bệnh, việc nâng cao chất lượng giống và cải thiện dinh dưỡng cho heo cũng được các chuyên gia nhấn mạnh trong diễn đàn. Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Dương, việc áp dụng các giải pháp công nghệ trong việc quản lý giống và dinh dưỡng có thể giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm thiểu chi phí chăn nuôi. Các hệ thống thông minh có thể giám sát và điều chỉnh chế độ ăn uống của heo một cách tối ưu, từ đó tăng trưởng nhanh và khỏe mạnh, giúp giảm thiểu tình trạng dịch bệnh.

Thực tiễn cũng cho thấy, việc đầu tư vào công nghệ không chỉ giới hạn ở những trại quy mô lớn, mà đang dần lan tỏa đến cả các mô hình chăn nuôi vừa và nhỏ. Tại một số địa phương như Bắc Giang, Đồng Nai, Hà Nam, các tổ hợp tác và hợp tác xã chăn nuôi đã bắt đầu triển khai hệ thống giám sát nhiệt độ chuồng trại, theo dõi khẩu phần ăn và trọng lượng heo bằng ứng dụng di động.

Những công cụ này giúp người nuôi dễ dàng quản lý đàn vật nuôi ngay cả khi không có mặt trực tiếp tại trại, đồng thời giảm thiểu sai sót trong quá trình chăm sóc và điều trị. Ngoài ra, các giải pháp truy xuất nguồn gốc thịt heo bằng mã QR cũng đang được đẩy mạnh, đặc biệt tại các đô thị lớn, nhằm nâng cao độ tin cậy của người tiêu dùng đối với sản phẩm thịt sạch.

Đây không chỉ là xu hướng, mà là yêu cầu tất yếu trong thời đại thị trường ngày càng khắt khe về an toàn thực phẩm. Trong dài hạn, chính sự kết hợp giữa cải tiến kỹ thuật, dữ liệu số và hợp tác quốc tế sẽ tạo nên nền tảng vững chắc để ngành chăn nuôi heo vươn ra thị trường khu vực và thế giới.

“Tương lai của ngành chăn nuôi heo tại Việt Nam và Trung Quốc đang chuyển mình với sự áp dụng của công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Mặc dù vẫn còn những khó khăn trong việc kiểm soát dịch bệnh và phát triển vaccine, nhưng những tiến bộ trong công nghệ sẽ góp phần tạo ra một ngành chăn nuôi heo bền vững và an toàn hơn. Chính nhờ sự hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ, ngành chăn nuôi sẽ có thêm cơ hội để phát triển mạnh mẽ trong tương lai”, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam nhấn mạnh.